Przegląd Kina Japońskiego - „Wczoraj i dziś japońskiej kinematografii”

Kino Pod Baranami, 28 czerwca – 7 lipca 2006

przegląd towarzyszy wystawie technologii firmy Hitachi

PROGRAM:

28 czerwca (środa)
20.30 URODZIŁEM SIĘ, ALE... | UMARETE WA MITA KEREDO
reż. Yasujiro Ozu, Japonia 1932, 91’

29 czerwca (czwartek)
20.30 OPOWIEŚĆ O PÓŹNYCH CHRYZANTEMACH | ZANGIKU MONOGATARI
reż. Kenji Mizoguchi, Japonia 1939, 142’

30 czerwca (piątek)
20.30 CICHY POJEDYNEK | SHIZUKANARU KETTO
reż. Akira Kurosawa, Japonia 1949, 95’
- uroczysty pokaz: słowo wstępne Ambasador Japonii w Polsce i Andrzej Wajda

1 lipca (sobota)
20.30 PANI OYU | OYÛ-SAMA
reż. Kenji Mizoguchi, Japonia 1951, 94’

2 lipca (niedziela)
20.30 DWANAŚCIE PAR OCZU | NIJUSHI-NO HITOMI
reż. Keisuke Kinoshita, Japonia 1954, 154’

3 lipca (poniedziałek)
20.30 UKRZYŻOWANI KOCHANKOWIE | CHIKAMATSU-MONOGATARI
reż. Kenji Mizoguchi, Japonia 1954, 100’

4 lipca (wtorek)
20.30 BUNT | JÔI-UCHI: HAIRYÔ TSUMA SHIMATSU
reż. Masaki Kobayashi, Japonia 1967, 128’

5 lipca (środa)
20.30 CZARNY DESZCZ | KUROI AME
reż. Shohei Imamura, Japonia 1989, 123’

6 lipca (czwartek)
20.30 ŻYWI LUB MARTWI | HANZAISHA
reż. Takashi Miike, Japonia 1999, 105’

7 lipca (piątek)
20.30 SZKODNIK | GAICHŪ
reż. Akihiko Shiota, Japonia 2002, 92’


Bilety: 14 zł (normalny), 12 zł (ulgowy)
Karnet (10 filmów): 85 zł

Filmy w wersji oryginalnej z polskimi napisami.

OPISY FILMÓW:

URODZIŁEM SIĘ, ALE... | UMARETE WA MITA KEREDO
reż. Yasujiro Ozu, Japonia 1932, 91’

Jeden z najważniejszych filmów Ozu i jeden z największych filmów o dzieciach w historii kina. Film rozpoczyna się jak lekka komedia, szybko jednak przeradza się w poważny obraz konfrontacji dziecięcej niewinności z hipokryzją dorosłych.
Dwójka młodych braci zostaje liderami sąsiedzkiego gangu. Ich ojciec, urzędnik, stara się o awans, usilnie podlizując się szefowi. Wkrótce chłopcy odkrywają, że ich ojciec robi z siebie głupca, by spodobać się szefowi,którego syn jest także członkiem gangu. Chłopcy tracą szacunek dla ojca..

OPOWIEŚĆ O PÓŹNYCH CHRYZANTEMACH | ZANGIKU MONOGATARI
reż. Kenji Mizoguchi, Japonia 1939, 142’

Tokio, rok 1885. Kikunosuke Onoue, syn ważnego aktora w teatrze kabuki, jest otwarcie ceniony jedynie ze względu na swojego sławnego ojca. Jedynie Otoku, opiekunka jego bratanka, wierzy w jego talent. Kikunosuke zakochuje się w Otoku, ale możliwy mezalians wywołuje złość rodziny aktora. Aktor decyduje się na opuszczenie domu rodzinnego i próbuje osiągnąć sukces jako aktor, już bez protekcji ojca.

CICHY POJEDYNEK | SHIZUKANARU KETTO
reż. Akira Kurosawa, Japonia 1949, 95’

Wczesny film Kurosawy, na podstawie sztuki Kazuo Kikuta. Młody lekarz w polowym szpitalu podczas II Wojny Światowej, zaraża się syfilisem od pacjenta, którego operuje. Cierpiąc na tą śmiertelną chorobę, zrywa zaręczyny, nie mówiąc narzeczonej o przyczynie swej decyzji. Poświęca się do końca ratowaniu życia pacjentów, w tym tego, od którego się zaraził.
Występuje Toshiro Mifune i Takashi Shimura.

PANI OYU | OYU-SAMA
reż. Kenji Mizoguchi, Japonia 1951, 94’

Mniej znany film Kenji Mizoguchiego. Przejmująca historia trójkąta miłosnego. Młody kandydat do ożenku, zakochuje się z wzajemnością w siostrze swej narzeczonej.. Ale poślubia ją, by być blisko ukochanej..Pięknie sfilmowane i emocjonujące kino.

DWANAŚCIE PAR OCZU | NIJUSHI-NO HITOMI
reż. Keisuke Kinoshita, Japonia 1954, 154’

Złoty Glob za Najlepszy Film Zagraniczny 1955

Znakomity antywojenny film, który zdobył uznanie krytyki na całym świecie i odniósł duży sukces komercyjny.
Obejmująca 20 lat historia młodej nauczycielki, Hisako Oishi i jej 12 młodych, dojrzewających uczniów.
Mała wioska japońska, rok 1928. Młoda dziewczyna stara się nade wszystko wpoić swoim uczniom pozytywną wizję świata i ich w nim miejsca, mimo że zdaje sobie sprawę, że większość z nich nie przeżyje wojny..

UKRZYŻOWANI KOCHANKOWIE | CHIKAMATSU-MONOGATARI
reż. Kenji Mizoguchi, Japonia 1954, 100’

Festiwal w Cannes - 1955

Jedno z wielkich dzieł Kenji Mizoguchiego.
Intensywne studium feudalnej Japonii. Osadzona w XVII-wiecznej Japonii historia wielkiej miłości między żoną kupca a jej sługą. Miłości, która w tradycyjnych czasach shogunatu, musi doprowadzić do tragedii..

BUNT | JÔI-UCHI: HAIRYÔ TSUMA SHIMATSU
reż. Masaki Kobayashi, Japonia 1967, 128’

Arcydzieło kina samurajskiego z udziałem wielkiego Toshiro Mifune.
Historia rozgrywa się w XVIII-wiecznej Japonii i opowiada o samurajskiej rebelii ojca i syna przeciwko panoszącemu się, całkowicie egoistycznemu samowładztwu księcia.
Chciałem ukazać człowieka, który nawet w tych [feudalnych] okrutnych czasach widzi bezsens samurajskiego kodeksu, wypowiada mu wojnę i ginie, pozostając niezwyciężonym. (Masaki Kobayashi)

CZARNY DESZCZ | KUROI AME
reż. Shohei Imamura, Japonia 1989, 123’

9 Nagród Japońskiej Akademii Filmowej
Festiwal Cannes - 1989

Film twórcy filmu Ballada o Narayamie.
Pan i pani Shizuma, razem z siostrzenicą Yasuko, idą przez ruiny Hiroshimy tuż po zrzuceniu bomby atomowej... Pięć lat później Yasuko mieszka z wujkiem, ciocią i babcią w wiosce, w której znajduje się wielu ocalałych z bombardowania. Po dziewczynie nie widać śladów promieniowania, lecz państwo Shizuma boją się o jej przyszłość gdyż oddziaływanie bomby może ujawnić się w każdej chwili.

ŻYWI LUB MARTWI | DEAD OR ALIVE - HANZAISHA
reż. Takashi Miike, Japonia 1999, 105’

Pierwsza i najbardziej znana część kultowej trylogii twórcy Gry wstępnej i Nieodebranego połączenia.
Gang wywodzących się z Chin emigrantów pod wodzą Ryuichiego próbuje przejąć kontrolę nad tokijską dzielnicą rozrywki Shinjuku. Członkowie gangu urodzili się w Chinach, lecz z krwi są Japończykami. Odrzuca ich zarówno traida, jak i yakuza. Chcąc przetrwać w przestępczym świecie muszą wywalczyć sobie terytorium.
Teledyskowy montaż i nadmierne eksponowanie przemocy to środki, za pomocą których Miike odświeża formułę kina gangsterskiego.

SZKODNIK | GAICHU
reż. Akihiko Shiota, Japonia 2002, 92’

Portret zupełnej alienacji na przykładzie nastoletniej dziewczynki, Sachiko, której świat rozpada się po tym, gdy opuszcza ją ojciec, a matka próbuje popełnić samobójstwo. Zrozpaczona Sachiko rzuca szkołę, a w mieście spotyka wielu ludzi, którzy tak jak ona nie potrafią dopasować się do społeczeństwa...


OPIS PROJEKTU:
 
Ze wszystkich kinematografii azjatyckich, to właśnie kino japońskie jest najbardziej znane i popularne na świecie, również w Polsce. Kinematografia Kraju Kwitnącej Wiśni, rozwijała się równolegle z kinematografiami zachodnimi, przechodząc podobne fazy rozwoju – od pierwszych rejestracji kinematograficznych, przez okres dźwiękowego przełomu, kino wojennej propagandy, rozkwit kina autorskiego w latach 50. i 60., kino Nowej Fali, komercjalizacji, aż po ponowne przebudzenie się formacji kina artystycznego w latach 90.

Nazwiska największych animatorów kina japońskiego takich jak Kenji Mizoguchi, Yasujiro Ozu, Akira Kurosawa, Kon Ichikawa, Masaki Kobayashi, Nagisa Oshima, Shohei Imamura, Kinji Fukasaku, Hayao Miyazaki, Shinya Tsukamoto, czy wreszcie Takeshi „Beat” Kitano, czy Takashi Miike, są stale obecne w świadomości współczesnego, również i polskiego kinomana.

Paradoksalnie jednak, kino to – tak zapoznane, bliskie miłośnikowi X muzy – wciąż stanowi fenomen do końca niepoznany, niepokojący, wciąż czekający na odkrycie. Filmy te, tak z jednej strony bliskie i czytelne dla zachodniego odbiorcy (wszak japońskie kino kształtowane było przez zachodnie wzorce – słowo shinpa – oznaczające „naśladownictwo” jest słowem-kluczem do otwarcia wielu zjawisk japońskiego kina, na czele z kinem jidai – geki, kinem samurajskim, w swej głębokiej strukturze wzorowanym na amerykańskim westernie), wymyka się jednak prostym definicjom, zawierając w formie znanej, wartości często do końca nie zrozumiałe dla widza zachodniego kręgu kulturowego, stanowiące o niepowtarzalności kultury Kraju Kwitnącej Wiśni, gdzie sens egzystencji nadaje moment śmierci – chwila satori – w której objawia się metafizyczny wymiar ludzkiego życia.

Wobec wyjątkowości i hermetyczności niezwykłej, wyrafinowanej kultury japońskiej, której wyrazem jest choćby magiczny teatr nõ, czy poetycka forma haiku, to właśnie kino jest swego rodzaju oknem, przez które my – odbiorcy zachodniego kręgu kulturowego – możemy dostrzec, dotknąć, przynajmniej przez chwilę, istoty japońskiej kultury, rządzącej się skrajnościami, wyrażonymi w samurajskiej maksymie bunburiodo – sztuka pióra i miecza. Miłość i nienawiść, piękno i brzydota, łagodność i okrucieństwo, przyjmują w japońskim kinie formy niezwykle wyraźne, skrajne, chciałoby się powiedzieć, że występują w stanie czystym, otwierając przed widzem możliwość niemalże zmysłowego doświadczenia upajającego smaku życia i ostatecznego blasku śmierci.

Dziesięć filmów, zaprezentowanych podczas przeglądu, tworzy swego rodzaju panoramę najświetniejszych dokonań japońskiej kinematografii – do lat 30. XX wieku po pierwsze lata wieku XXI. Nie są to jednak tytuły, które zwykle wpisywane są w kanon światowej kinematografii, poza paroma wyjątkami, to filmy raczej mało znane, przede wszystkim polskiemu widzowi. Ale to właśnie w takich dziełach, dopiero dziś odkrywanych, w pełni docenianych, przejawia się wielkość, mistrzostwo i geniusz tuzów japońskiego kina jak Mizoguchi, Ozu, Kurosawa, czy Kobayashi, potrafiących przy pomocy subtelnie zastosowanych filmowych środków wyrazu, budować na ekranie filmowe haiku, w sposób piękny wizualnie i psychologicznie precyzyjny, ukazujący koleje ludzkiego życia, upływającego często w cieniu okrucieństw społecznych praw i historycznych uwarunkowań.

Osobną grupę filmów, prezentowanych podczas przeglądu, stanowią dzieła współczesnych mistrzów japońskiej kinematografii, takich jak Takashi Miike, czy Yoji Yamada. Obecność ich prac podczas przeglądu dowodzi jednak nie tylko rozwoju japońskiego kina, wciąż poszukującego nowych dróg ekspresji, ale również udowadnia przywiązanie do tradycji, nadające choćby rozwichrzonym filmom Takashiego Miiki, głęboko humanistyczny wymiar. Bowiem doświadczenie japońskiego kina to doświadczenie nie tylko precyzji i doskonałości filmowej formy, ale również moralnego, humanistycznego wymiaru sztuki, o którym dziś współczesne kino, zwłaszcza zachodnie, wydaje się zapominać.

(tekst: dr Piotr Kletowski – UJ)