FILMOWY MARATON POETYCKI
z okazji Nocy Poezji w Krakowie
sobota, 6 października 2018
Kino Pod Baranami

Wspólnie z Biblioteką Kraków zapraszamy na filmowe spotkanie z poezją. W programie filmy z serii Ogród barbarzyńcy inspirowanej twórczością Zbigniewa Herberta oraz dokumentalne opowieści o krakowskich poetach: Józefie Baranie, Leszku Elektorowiczu i Leszku A. Moczulskim.

W sobotę, 6 października, już po raz ósmy w Krakowie odbędzie się NOC POEZJI, wydarzenie stanowiące jeden z komponentów cyklu Krakowskich Nocy promujących życie kulturalne miasta. W Kinie Pod Baranami odbędzie się z tej okazji specjalny filmowy maraton poetycki. Rok 2018 ustanowiono Rokiem Zbigniewa Herberta z okazji 20. rocznicy śmierci tego wybitnego poety, tłumacza i eseisty. Podczas maratonu widzowie Kina Pod Baranami będą mogli zobaczyć aż pięć krótkich filmów z serii Ogród barbarzyńcy na podstawie eseistycznej prozy i twórczości poetyckiej ostatnich lat życia artysty. Twórcy serii podążają śladami Herberta, poszukując źródeł jego twórczości w pięknie włoskich miast i krajobrazach, które inspirowały jednego z ulubionych malarzy poety, Piero della Francescę. W kolejnych filmach z serii widzowie usłyszą również archiwalne wypowiedzi samego Herberta, a ich wędrówce towarzyszyć będą interpretacje wierszy mistrza w wykonaniu Zbigniewa Zapasiewicza.

W ramach wydarzenia zaprezentujemy również filmy dokumentalne o uznanych krakowskich poetach zrealizowane przez Bibliotekę Kraków we współpracy z telewizją TVP 3 Kraków. W filmie Poeta pisze sobą reżyserka Maria Guzy stworzyła portret Józefa Barana, poety i dziennikarza, którego wiersze stały się inspiracją dla wielu piosenkarzy i kompozytorów, w tym dla Starego Dobrego Małżeństwa czy Grupy pod Budą. Częścią tej opowieści jest wypowiedź poety nagrana w jego starym domu w Borzęcinie, a także rozmowy z jego bliskimi i przyjaciółmi oraz fragmenty korespondencji ze Sławomirem Mrożkiem i Mironem Białoszewskim. Na ekranie pojawi się także bliski przyjaciel Zbigniewa Herberta i wybitny tłumacz poezji amerykańskiej Leszek Elektorowicz, nazywany księciem poetów metafizycznych. Elektorowicz jest bohaterem dokumentu Modlitwa wieczorna Tomasza Kamińskiego, którego najważniejszym elementem jest wyczerpujący wywiad z 93-letnim wówczas artystą. Zmarły w grudniu ubiegłego roku Leszek Aleksander Moczulski wydał kilkanaście książek dla dzieci, ale największą popularność przyniosły mu pewnie poetyckie teksty piosenek, które śpiewali m.in. Czesław Niemen, Marek Grechuta, Andrzej Zaucha czy Grzegorz Turnau. O jego życiu i twórczości opowiedzą bliscy poety w filmie Istnienia sens układam Ewy Święs-Kucybały.

PROGRAM:

sobota, 6 października
12.00 FILMOWY MARATON POETYCKI: OGRODY HERBERTA CZ. I
OGRÓD BARBARZYŃCY
reż. Piotr Załuski, Polska 1994-2000
POETA DOCTUS | POETA DOCTUS, 27’
U DORÓW | U DORÓW, 22’

14.00 FILMOWY MARATON POETYCKI: OGRODY HERBERTA CZ. II
OGRÓD BARBARZYŃCY
reż. Piotr Załuski, Polska 1994-2000
SIENA | SIENA, 43’
IL DUOMO | IL DUOMO, 21’
PIERO DELLA FRANCESCA | PIERO DELLA FRANCESCA, 31’

16.00 FILMOWY MARATON POETYCKI: POECI KRAKOWA
POETA PISZE SOBĄ | POETA PISZE SOBĄ
reż. Maria Guzy, Polska 2017, 32’
MODLITWA WIECZORNA | MODLITWA WIECZORNA
reż. Tomasz Kamiński, Polska 2017, 28’
ISTNIENIA SENS UKŁADAM | ISTNIENIA SENS UKŁADAM
reż. Ewa Święs-Kucybała, Polska 2017, 24’

WSTĘP WOLNY
Bezpłatne wejściówki do odbioru w kasie Kina od 3 października.

O FILMACH:

OGRÓD BARBARZYŃCY

IL DUOMO | IL DUOMO
reż. Piotr Załuski, Polska, 21’
Filmowa ilustracja Il Duomo – jednego z esejów z tomu Barbarzyńca w ogrodzie Zbigniewa Herberta – będąca opowieścią o włoskim mieście Orvieto i jego cudownej katedrze.

PIERO DELLA FRANCESCA | PIERO DELLA FRANCESCA
reż. Piotr Załuski, Polska, 31’
National Gallery w Londynie. Tu właśnie Zbigniew Herbert staje po raz pierwszy oko w oko z obrazem znanym mu dotąd tylko z reprodukcji. Narodzenie pędzla Piero di Benedetto dei Franceschi, zwanego della Francesca, natychmiast poraża widza swym pięknem, zdumiewa kunsztownością kompozycji, pełnej światła i radości. Tezę Goethego: kto chce zrozumieć poetę, musi udać się do jego kraju rodzinnego trzeba tłumaczyć w dziedzinie malarstwa na obrazy, jako owoce światła, należy oglądać pod słońcem ojczyzny artysty. Taką wędrówkę po miastach Italii odbył przed laty Zbigniew Herbert. Jego śladami podążają realizatorzy filmu. Odwiedzają miejsca, w których żył i pracował della Francesca.

POETA DOCTUS | POETA DOCTUS
reż. Piotr Załuski, Polska, 27’
Film powstały na podstawie eseistycznej prozy Zbigniewa Herberta zawartej w tomie Barbarzyńca w ogrodzie i twórczości poetyckiej ostatnich lat życia artysty. Piotr Załuski, Maciej Wielowiejski, Andrzej Krupski, Piotr Orłowski, Rafał Sobczak, Marek Staśko, Marcin Idziński i Andrzej Cecota zastanawiają się nad przyczynami fascynacji Herberta kulturą śródziemnomorską oraz istotą i sensem docierania do poetyckich celów. Autor wykorzystał też archiwalne wypowiedzi samego Herberta oraz recytacje wierszy poety w wykonaniu Zbigniewa Zapasiewicza.

SIENA | SIENA
reż. Piotr Załuski, Polska, 43’
Autorzy filmu, zrealizowanego na motywach eseju Zbigniewa Herberta pod tym samym tytułem, podążają z kamerą śladami wędrówek mistrza. Podróż rozpoczyna się na Il Campo, jednym z najpiękniejszych placów świata.

U DORÓW | U DORÓW
reż. Piotr Załuski, Polska, 22’
Druga podróż ze Zbigniewem Herbertem do miejsc, gdzie rodziła się bądź rozwijała kultura europejska i które do dziś stanowią jej nieprzebraną skarbnicę. Tym razem poetycka proza Herberta, łącząca barwne opisy wydarzeń historycznych, dzieł antycznych i krajobrazu, połączona z osobistą refleksją przenosi widzów do południowych Włoch, w okolice Pestu koło Neapolu, gdzie zachowały się w doskonałym stanie trzy świątynie starogreckie, dokumentujące kształtowanie się i rozwój stylu doryckiego. Komentarzem do prezentowanych zdjęć są utwory Zbigniewa Herberta: Poczucie tożsamości, Na pomoc Pompei, Architektura oraz fragmenty eseju U Dorów.

POECI KRAKOWA

ISTNIENIA SENS UKŁADAM | ISTNIENIA SENS UKŁADAM
reż. Ewa Święs-Kucybała, Polska 2018, 28’

Twórczość zmarłego w grudniu 2017 roku Leszka Aleksandra Moczulskiego jest znana nawet tym, którzy nie kojarzą jego nazwiska. Cała jesteś w skowronkach, Ludzie zejdźcie z drogi, bo listonosz jedzie, Wszystko mi mówi, że mnie ktoś pokochał - to tylko niektóre cytaty z jego piosenek, które weszły do codziennej mowy i żyją swoim życiem.
Urodzony w 1938 roku w Suwałkach, absolwent filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był poetą (autorem wielu tomików, ostatni: Antologia) i dramaturgiem, autorem słów do oratoriów Jana Kantego Pawluśkiewicza (Nieszpory Ludźmierskie i Droga Życie, Miłość – Oratorium o Męce i Zmartwychwstaniu Pana). Wydał także kilkanaście tomików wierszy dla dzieci i jest autorem tekstów piosenek takich sław jak Czesław Niemen, Marek Grechuta, Andrzej Zaucha, bracia Andrzej i Jacek Zielińscy z zespołem Skaldowie czy Grzegorz Turnau.
Był artystą finezyjnym, radosnym, zadumanym. W jednym z ostatnich wierszy Potwierdzam napisał: istnienia sens układam i choć kontekst jest słodko-gorzki, to wielorakość twórczości kierowanej do różnego odbiorcy (również dzieci), a także związek ze Wspólnotą pokazują go jako człowieka i twórcę niezwykle wrażliwego. O nim samym i sensie jego twórczości opowie sam poeta, a także m.in. poeta i krytyk literacki Bronisław Maj, reżyser i dyrektor Teatru im. Juliusza Słowackiego Krzysztof Orzechowski, aktorka Anna Dymna, kompozytor Jan Kanty Pawluśkiewicz, Andrzej i Jacek Zielińscy oraz Grzegorz Turnau. Nie zabraknie fragmentów piosenek z tekstami poety, materiałów archiwalnych, fragmentów wierszy oraz zdjęć z prywatnego archiwum artysty.

MODLITWA WIECZORNA | MODLITWA WIECZORNA
reż. Tomasz Kamiński, Polska 2018, 24’

Leszek Elektorowicz należy do najwybitniejszych polskich poetów XX i XXI wieku. Nazywany jest księciem poetów metafizycznych. W swoich wierszach porusza tematy związane z Bogiem, przemijaniem, śmiercią, a także z pamięcią, losem i wiernością swoim przekonaniom. Był bliskim przyjacielem Zbigniewa Herberta. Poznali się w dzieciństwie we Lwowie. Podczas II wojny byli karmicielami wszy, które były używane do produkcji szczepionek przeciwko tyfusowi. Dzięki temu udało im się przeżyć i nawiązać współpracę z Armią Krajową. Poetów łączyła identyczna postawa wobec totalitarnego systemu, jaki panował w Polsce po 1945 roku. W czasach stalinowskich obaj zrezygnowali z publikacji i nie uczestniczyli w życiu literackim. Później starali się zachowywać „przyzwoicie”, ich wiersze były publikowane, ale unikali politycznego zaangażowania i w miarę możliwości wspierali inicjatywy opozycyjne wobec władzy. Elektorowicz dał się także poznać jako wybitny tłumacz poezji amerykańskiej i angielskiej: Roberta Frosta, W.H. Audena, D.H. Lawrence'a, W.C. Willamsa.
Najważniejszym elementem opowieści o Leszku Elektorowiczu jest wywiad z poetą. Mimo 93 lat zachowuje on żywy umysł i przenikliwą inteligencję. Od kilkudziesięciu lat mieszka w Krakowie i jest mocno związany z życiem kulturalnym naszego miasta. W filmie opowiada między innymi o latach 50-tych w Krakowie, praktykach w Bibliotece Jagiellońskiej, pracy w Polskim Wydawnictwie Muzycznym oraz w redakcji Życia Literackiego w latach 60-tych i 70-tych. Z gazety został zwolniony w 1972 roku za krytykę redaktora naczelnego Władysława Machejka. Elektorowicz odkrywa również przed widzami kulisy swojej twórczości poetyckiej i prozatorskiej.

POETA PISZE SOBĄ | POETA PISZE SOBĄ
reż. Maria Guzy, Polska 2018, 31’

Józef Baran zarówno w wypowiedziach oficjalnych, jak i w rozmowach prywatnych zawsze podkreśla, że jego twórczości nie można jednoznacznie zaszufladkować. Jest twórcą uniwersalnym podejmującym tematy ogólnoludzkie, egzystencjalne, jednak w jego dorobku łatwo zauważyć głęboki związek ze środowiskiem jego dzieciństwa, z miejscem urodzenia, ze wsią Borzęcin. Poeta wielokrotnie wraca do swojego domu, by zachłysnąć się ciszą i spokojem swojej rodzinnej wsi. W swojej twórczości ocala krajobrazy, które pozostały już tylko w nim, ukazuje miłość do ziemi, z której rodzi się chęć przetrwania i siła do życia. Odbył wiele podróży po różnych kontynentach, ale Borzęcin jest punktem wyjścia, układem odniesienia, Itaką w tej prowincjuszowskiej podróży życia. Dlatego sam film ma konstrukcję podróży przez życie bohatera, którego etapy odmierzać będą wiersze z kolejnych tomików, ślady kolejnych przeżyć, doświadczeń, spostrzeżeń. Klamrę stanowi impresja z konkursu recytatorskiego – atmosfera jaką tworzą dzieci i młodzież przygotowujący się do swojej recytacji, poeta na konkursie, publiczność słuchająca wierszy w wykonaniu uczniów.
Józef Baran zabiera widzów na wędrówkę po jego ukochanych miejscach, a w swoim domu w Borzęcinie dokonuje aktu swoistej spowiedzi. Tej podróży towarzyszą archiwalne materiały ze zbiorów TVP oraz wypowiedzi córki poety, jego przyjaciół – Anny Dymnej i Andrzeja Zaryckiego, poety-dziennikarza i autora wywiadu rzeki – Jakuba Ciećkiewicza oraz organizatora konkursu recytatorskiego i dyrektora Borzęckiego domu kultury - Piotra Kani.

Projekt zrealizowano przy udziale finansowym Gminy Miejskiej Kraków.

ORGANIZATOR:

Biblioteka Kraków